Heb jij dat ook, dat als je Buienradar checkt, je daar ook een advertentie ziet van schoenen die je net hebt bekeken? Of dat je door je Facebook tijdlijn scrolt en er steeds advertenties opdoemen die aansluiten bij wat je ooit geklikt, geliked of gedeeld hebt? En waarom krijg je wanneer je zoekt naar een Italiaans restaurant van Google vaak vanzelf restaurants bij jou om de hoek voorgeschoteld. Dit heeft alles te maken met de digitale voetafdruk die we achterlaten. Hoe werkt dit precies en wat kun je eraan doen? 

Gratis is niet gratis

Velen van ons hebben informatie, berichten, leuke foto’s en filmpjes, status-updates aan het internet toevertrouwd. Dit doen we doorgaans bij diensten van giga-techbedrijven waarvan we niet precies weten wat er achter de schermen gebeurt. Een kleine greep uit het aanbod, zonder de voor de hand liggende aanbieders te noemen: een vriendenplatform, online videoplatform, e-mailservice, navigatiekaarten. Het mooie is dat dit helemaal gratis is! Mooi niet, je betaalt met jouw data. Intussen zijn Google en Facebook hun zakken goed aan het vullen; zij maken miljarden dollars omzet. Hoe? Dat is de vraag die Mark Zuckerberg kreeg van het senaat in de VS. Zijn antwoord: “Door advertenties te verkopen.”

“Facebook weet bij wie je gisteren op bezoek ging. De Belastingdienst zag hoe je er kwam. Apple hield bij hoe lang je er bleef. Samsung hoorde wat je er zei. En Google wist al dat je het van plan was”.

Je hebt wel iets te verbergen. (Martijn, 2018)

Ik heb toch niets te verbergen!?

De hoeveelheid data die van je verzameld, opgeslagen en gedeeld wordt, is eigenlijk best schokkend. Als je op dit punt denkt “Ik heb toch niets te verbergen”, adviseer ik je eerst dit te lezen: https://kiosk.decorrespondent.nl/products/je-hebt-wel-iets-te-verbergen-boek Het is grotendeels gratis te lezen via De Correspondent. De samenvatting geeft mooi de kern weer: “Facebook weet bij wie je gisteren op bezoek ging. De Belastingdienst zag hoe je er kwam. Apple hield bij hoe lang je er bleef. Samsung hoorde wat je er zei. En Google wist al dat je het van plan was”. Dit geeft op z’n minst te denken. 

In 2018 is Facebook veelvuldig in het nieuws geweest om haar dataverzamelingsacties. Zo’n 29% van de websites die je bezoekt worden door Facebook opgeslagen. En dan te bedenken dat Facebook niet eens de grootste sjacheraar is. Google heeft een nog dikkere vinger in de dataverzamelingspap: het is actief op 82% van de websites. Hieronder zie je een meting door Duckduckgo, een alternatief voor Google en voorvechter van betere online privacy.

Nog wat cijfers: op zo’n 2 miljoen websites en in ongeveer 650.000 verschillende apps worden advertenties getoond door Google. Zij bereiken daarmee 90% van álle internetgebruikers. (bron: Google) Dit zijn dus geen kleinigheden. 

Mensen die een Gmail-account hebben en regelmatig andere diensten van Google gebruiken – wie gebruikt er nu niet Google Maps ter voorbereiding van een reis – weten dus zeker dat hun mail, agenda, contacten en interessante plaatsen bijgehouden worden. Deze data wordt gebruikt om gericht te adverteren. Tenzij je een boel vinkjes uitzet in je account, maar die zijn erg goed verstopt. Wil je ook meer grip op jouw digitale voetafdruk? Kijk dan onderaan bij de leestips over dataverzameling.

Facebook en Google verkopen advertenties

Zowel Facebook als Google hebben een business model waarin gerichte advertentieverkoop de belangrijkste bron van inkomsten is. Zij gaan daarbij uit van een eenvoudig principe: Hoe beter de advertentie aansluit bij de interesse van de gebruiker, hoe hoger de kans dat er daadwerkelijk op geklikt wordt. Met alle handelingen die je binnen het Facebook- of Google-platform doet (zoekterm invullen, likes of interesse tonen, berichten en evenementen delen) wordt er een profiel van je opgebouwd. Als het platform weet waar je je op dat moment bevindt, wordt er een beter zoekresultaat voorgeschoteld. ‘Beter’ is niet helemaal het goede woord als je denkt aan privacy. Wil je hier meer over weten, kijk dan onderaan dit artikel bij de leestips.

Metadata

Ook al heb je jouw GPS niet aan staan, op basis van jouw IP-adres is bekend waar je je ongeveer bevindt en Google maakt daar handig gebruik van. Kijk zelf maar eens op https://www.whatismyip.com/. Je zult zien dat hiermee niet alleen bekend is welke provider je hebt, maar ook in welke stad je bent. Dit is natuurlijk wel handig voor als je op zoek bent naar de plaatselijke Italiaan of jouw favoriete bouwmarkt en niet die van 200 km verderop, maar noodzakelijk is het niet. Als je ‘Italiaan’ intypt kun je toch net zo goed de plaatsnaam erbij typen?
De twee techgiganten, waarvan je inmiddels hun naam wel kent, gaan nog een paar stappen verder.  Facebook bijvoorbeeld houdt niet alleen bij wát je deelt (statusupdate, foto posten, liken, delen) maar ook wanneer, waar en vanaf welk apparaat; dit noem je metadata (hierover binnenkort meer in een artikel over Big data). Dit doen zij aan de hand van een IP-adres (een cijfercode voor internettoegang) en een MAC-adres (een letter/cijfercode van jouw unieke apparaat). Het bewijs wordt door Facebook zelf geleverd, als je jouw geschiedenis download. Dit moet je trouwens echt een keer doen, je zult versteld staan welke gedetailleerde informatie vastgelegd wordt. Niet alleen over jou, maar ook over jouw contacten. En daar hebben zij niet voor gekozen.

Leestips

1. Dataverzameling: Hoe komen Facebook en Google aan jouw gegevens?
2. Persoonlijke gegevens beperken: Hoe beperk je jouw digitale voetafdruk?
3. Boek: ‘Je hebt wel iets te verbergen’ (2018) van Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis

---

Bedankt voor het lezen en houd de website in de gaten voor meer digiwijsheid.