Elke keer als je online bent, laat je een digitale voetafdruk achter: locatiegegevens, winkelvoorkeuren en vriendenkringen of volgers. Al die voetafdrukken samen vertellen veel over wie, wat en waar je bent. Die digitale wandeling laat voetafdrukken achter op internet en grote tech-bedrijven, zoals Facebook en Google, profiteren daarvan. Hoe werkt Big Data en hoe kun jij – een beetje – ontsnappen uit het datavangnet?
Wat is Big Data?
Big Data slaat op grote hoeveelheden gegevens die op het internet staan. Dit zijn niet alleen de teksten, foto’s en filmpjes die wij zelf online plaatsen, maar ook de gegevens óver deze gegevens: metadata. Dit zijn extra data over de tijd, locatie, jouw toestel en provider en nog veel meer. Misschien haal je hiervoor je schouders op, dat kan. Maar wat als je weet dat grote bedrijven deze data opslaan, analyseren en in sommige gevallen doorverkopen? De Big 5 van tech-bedrijven (Amazon, Apple, Facebook, Google en Microsoft) hebben namelijk profijt van jouw data. Daarnaast kan de overheid ook gewin hebben bij veel data. Meer hierover lees je in Big Data in China.
Is jouw data in goede of in slechte handen?
Wanneer je met je mobiel en laptop in de weer bent, worden stukjes informatie over wie, wat en waar je bent opgeslagen. Vaak ben je daarvan op de hoogte gesteld door een cookie-melding of door machtigingen als je een app installeert. Maar wees eens eerlijk, hoe vaak lees je die aandachtig door?
Platforms zoals Pinterest, Facebook en TikTok bieden je een manier om content (tekst, foto’s en filmpjes) op te slaan en te delen met je vrienden, familie en collega’s. Het mag geen verrassing meer zijn: deze platformen bieden hun diensten niet zomaar gratis aan; het gaat hen maar voor een klein gedeelte om de geplaatste content. De metagegevens vormen een veel belangrijkere databron. Als we kijken naar Instagram – samen met Whatsapp eigendom van Facebook – zien we dit in hun Data Policy. Die is uitgebreid en in duidelijke taal; dat moet je ze nageven.
Wat vertelt de Data Policy van Instagram ons?
In deze paragraaf lees je een selectie van de Data Policy van Instagram. Je leest hierin heel duidelijk dat Instagram gegevens verzamelt over de door jou gebruikte en de verbonden apparaten en telefoon- en internetgegevens. Het is hierbij goed om te realiseren dat Instagram, Whatsapp en Facebook gerund worden door één moederbedrijf: Facebook. Gegevens van het ene platform kunnen eenvoudig aan elkaar gelinkt worden. Dat doet Facebook waarschijnlijk ook. Ik bedoel, waarom zouden ze dat niet doen als het gewoon voorhanden is?
Data Policy van Instragram
Instagram verzamelt gegevens van verschillende apparaten waarmee je ingelogd bent en combineert deze.
“…we collect information from and about the computers, phones, connected TVs and other web-connected devices you use that integrate with our Products, and we combine this information across different devices you use. “
Als reden hiervoor melden zij:
– om de inhoud en getoonde features op andere apparaten zoals laptops en tablets beter te personaliseren;
– om te meten of je in actie bent gekomen op een ander apparaat naar aanleiding van een getoonde advertentie op je telefoon.
Instagram verzamelt gegevens zoals jouw telefoonnummer, mobiel netwerk en internetaanbieder, IP address.
“…information such as the name of your mobile operator or ISP, language, time zone, mobile phone number, IP address”
Instagram verzamelt informatie over de met jouw mobiel verbonden apparaten via Bluetooth, Wi-Fi en zendmasten voor mobiele data.
“Bluetooth signals, and information about nearby Wi-Fi access points, beacons, and cell towers“
Je vraagt je nu waarschijnlijk af: ‘Waarom wil Instagram (en dus Facebook) weten welke internetprovider ik heb?’ Een heel terechte vraag. Waarschijnlijk kunnen ze hiermee advertenties tonen waarvan een algoritme aangetoond heeft dat jij er waarschijnlijk naar kijkt of op klikt. En dat levert geld op. Veel geld.
Van gegevens naar geld
Hoe meer gegevens er van jou verzameld zijn, des te nauwkeuriger het tech-bedrijf een profiel opstelt van jouw voorkeuren en interesses. Hiermee gaan ze naar een online veiling waar advertentiebedrijven bieden op jouw gegevens. Onderstaande animatiefilmpje van DuckDuckGo brengt dit mooi – en met een beetje satire – in beeld.
De privacy-vriendelijke zoekmachine van DuckDuckGo is overigens een aanrader en een perfect alternatief voor die van Google.
Er is geen eenvoudig antwoord te geven op de vraag of de gegevens in goede of in slechte handen zijn. Dat we ons dit af moeten vragen is al zorgelijk. Bovenstaande voorbeelden geven aan dat tech-bedrijven ontzettend veel gegevens verzamelen en opslaan voor eigen gewin. Wat kun je hieraan doen?
Drie tips voor Smaller Data
- Controleer de toestemming ‘machtigingen’ die een app vraagt op je telefoon.
- Gebruik dubieuze apps als Facebook, Instagram, TikTok op een tablet of op een oude smartphone die je uit kunt zetten wanneer je deze niet gebruikt.
- Gebruik privacy-vriendelijke zoekmachines zoals DuckDuckGo of Ecosia.
- Wees iets vaker sceptisch als het gaat om ‘handige’ of ’trendy’ apps. In onderstaand rijtje staan drie profielen van internetgebruikers. Welke past het beste bij jou?
Gebruiksgemak vóór privacy
Als onbezorgde internetgebruiker bekommer je je niet om het gebruik van persoonlijke gegevens. Voorbeeld: Bij Google Maps heb je jouw thuis- en werkadres ingevuld zodat je updates ontvangt over de verwachte verkeersdrukte.
Pragmatische gebruiker
Ben je wat meer pragmatisch dan deel je af en toe je gegevens voor een betere dienstverlening. Je gebruikt bijv. Google Maps als reisplanning, maar vult zelf het startpunt van de route in, in plaats van de locatiebepaling te gebruiken.
Sceptische gebruiker
De sceptische gebruiker deelt het liefst geen persoonlijke gegevens in ruil voor een betere dienstverlening. Het merendeel van de sceptici (53%) wil meer controle over de eigen data en zoekt steeds privacy-vriendelijke alternatieven.
bron: DDMA, 2016
Big Data en het onderwijs
Sta je voor de klas en wil je Big Data bespreken in het kader van digitale geletterdheid (mediawijsheid en ict-basisvaardigheid)? Bekijk dan eerst samen de aflevering ‘Digitale voetafdruk’ van Het Klokhuis waarin leerlingen bewust worden gemaakt van het achterlaten van digitale kruimels (mooie metafoor!). Remco Pijpers, strategisch adviseur Digitale Geletterdheid bij Kennisnet, geeft uitleg en praktische tips.
Big Data is al aanwezig in het onderwijs, bijvoorbeeld wanneer leerlingen gebruik maken van adaptieve verwerkingssoftware. Zo’n programma analyseert de ingevulde antwoorden en kiest opdrachten uit die bij de gestelde doelen en het huidige niveau passen. Dit heet Learning analytics. Onderwijsadviesbureau O21 schreef er in 2018 al een blog over. Dit geeft heel waardevolle informatie over waar leerlingen staan in hun vaardigheden en dit biedt leerkrachten meer houvast om hun onderwijs af te stemmen op de behoefte.
Ik verwijs graag naar Onderwijs en integriteit in tijden van big data (Kennisnet, 2020) om verder na te denken over de ethiek rondom leerlinggegevens.
Mooie voorbeelden van Big Data
In het onderwijs is het gebruiken van data om prestaties te verbeteren al redelijk normaal. Ook in de topsport wordt Big Data gebruikt om te kijken waar nog een kleine verbetering mogelijk is.
- National Football League (NFL) zet Sportradar – een sportdatabedrijf – in om data van wedstrijden te verzamelen en te analyseren. De data wordt eindeloos gefilterd en gecombineerd in scenario’s zodat het team zich beter voor kan bereiden op de komende tegenstander. Het analyseprogramma geeft antwoord op vragen als ‘Welke spelers zetten we in de basisopstelling?’ en ‘Als de tegenstander deze specifieke speler wisselt, wat kan ons team dan doen om hen minder voordeel te geven?’.
> Bron: CIO Dive (2017) - Wetenschappers volgden de DNA-veranderingen van 8000 personen om te ontdekken hoe mensen ziek worden. Door het gebruik van heel veel data, betere supercomputers en analyseprogramma’s is het mogelijk om antwoorden te vinden op een groot aantal verschillende vragen tegelijkertijd.
> Bron: NOS (2013)
Het is dus niet alleen maar doffe ellende als het over Big Data gaat. Er zijn genoeg mooie mogelijkheden die ons helpen om beter te leren, te sporten en te leven. Mijn gedachte: laten we kritisch blijven op grote tech-bedrijven en de vruchten plukken van de mooie mogelijkheden die Big Data biedt.
Ken jij een voorbeeld van Big Data? Of heb je vragen? Laat een reactie achter!
Geraadpleegde bronnen
- CIO Dive (geraadpleegd 13 oktober 2020). How Big Data is helping sports teams find the winning edge. https://www.ciodive.com/news/how-big-data-is-helping-sports-teams-find-the-winning-edge/442323/
- Data Driven Marketing Association (juni 2016). DDMA privacy onderzoek 2016, Amsterdam: DDMA
- Kennisnet (10 maart 2020) Onderwijs en integriteit in tijden van big data. https://www.kennisnet.nl/artikel/7592/onderwijs-en-integriteit-in-tijden-van-big-data/
- NOS ( (11 september 2013) Hoe worden mensen ziek? https://nos.nl/artikel/550035-hoe-worden-mensen-ziek.html
- Het Klokhuis (8 november 2019). Digitale voetafdruk https://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/4221/Digitale-voetafdruk
- Mediawijsheid (geraadpleegd 10 oktober 2020). Big data https://www.mediawijsheid.nl/big-data/
- O21 (geraadpleegd 10 oktober 2020). Wordt Bingel de nieuwe concurrent van Snappet en Gynzy? https://o21.nu/wordt-bingel-de-nieuwe-concurrent-van-snappet-en-gynzy/
Bedankt voor het lezen en houd de website in de gaten voor meer digiwijsheid.
